Kütahya'nın Tavşanlı ilçesinde 3 asırdan bu yana ata mesleği olarak üretimi yapılan leblebi, ilçenin kömürden sonraki en önemli gelir kaynağı. Öyle ki Tavşanlı'ya bağlı Çukurköy beldesi halkının yüzde 80'i leblebicilik ile uğraşıyor. 6 bin nüfuslu beldede her evin altında leblebi imalathaneleri var. Çok sayıdaki üretici ile Leblebiciler Odası bile kurulmuş. Tavşanlılı üreticiler şimdiye kadar 32 çeşit leblebi üretmeyi başarmış. Türkiye'nin en lezzetli, kaliteli ve bol çeşitli leblebilerini üreten ilçe, Türkiye'nin bütün illerinin yanı sıra Avrupa, Asya ve Arap ülkelerine de ürünlerinden gönderiyor.

Leblebi üreticilerinin ticari işlemlerine yardımcı olmak ve iş faaliyetlerinde karşılaşabilecekleri problemleri çözmek amacıyla 1962 yılında dernek olarak kurulan ve daha sonra odaya dönüşen Tavşanlı Leblebiciler Odası'nın halen kayıtlı 180 üyesi bulunuyor. Oda'ya www.tavsanlileblebisi.com web adresinden de ulaşılabiliyor. 2002 yılında Türk Standartları Enstitüsü (TSE) belgesi alan Tavşanlı leblebisi, odanın girişimleriyle 2003 yılında 130 ülkeden 14 bin işadamının üye olduğu Uluslararası Ticaret Liderleri Kulübü'nce Fransa'nın başkenti Paris'te Uluslararası Kalite Ödülü'ne layık görülmüş. Paris'teki ödül töreninden sonra Tavşanlı Leblebisi Dünya Pazarlama Örgütü tarafından 21'inci yüzyıl Dünya Çapında Kalite Ödülü'ne aday gösterilmiş. Tavşanlı Leblebiciler Odası, gıda üretimi yapan işyerleri için ustalara Sorumlu Yöneticilik Belgesi vererek, mühendis çalıştırma zorunluluğunu kısmen kaldırttı.

Leblebiciliğin geçmişi Tavşanlı'da 3 asırlık bir geçmişe dayanıyor. Leblebi'yi ilk defa 1370-1390'lı yıllarda İstanbul'da Şeyh Gazi'nin bulduğu belirtiliyor. Rivayetlere göre daha sonra ilçeden biri İstanbul'a giderek Arnavut asıllı birinden yapımını öğrenip geri dönerek imal etmeye başlamış. Gel zaman git zaman leblebicilik de ilçe halkının karakteristik bir sanatı olmuş. 255 leblebi firmasının bulunduğu belirtilen ilçede kömürden sonra en önemli gelir kaynağı leblebi olmuş. Kömür üretiminin giderek azalması korkusunun yanında üreticiler, leblebinin ileride ilçenin en önemli gelir kaynağı olacağı görüşünde. Gelirini leblebiden temin eden bir üretici, yılda sadece temmuz ayında tatil yapabiliyor. 11 ay boyunca üretimin devam ettiği Tavşanlı'da leblebiciler için yeni bir site yapılması planlanıyor. Tavşanlı Leblebiciler Odası Başkanı Himmet Özer, Çukurköy Beldesi'nde Leblebiciler Odası'na ait 110 bin metrekarelik bir arsaları olduğunu ve burayı bir site yaparak fabrikasyon üretimine geçmeyi planladıklarını söyledi. Şu an yüzde 70'i beden gücü ile yapılan üretimi daha da modernleştireceklerini kaydeden Özer, leblebinin atalarından gelen bir meslek olduğunu ifade ediyor. Tavşanlı Leblebisi'nin parlaklığı, gevrek olması ve lezzeti bakımından çok beğenildiğini söyleyen Özer, "Çocukluktan itibaren büyüklerimizden üretimin her aşamasını uygulayarak öğreniyoruz. Leblebilerimizde herhangi bir kimyasal özellik bulunmuyor. Üyelerimiz her gün Çorum'a bile 3-5 kamyon leblebi gönderiyor. Bunun yanı sıra yurtdışına ihracat da yapıyoruz. Leblebi'nin gerçek diyarı Tavşanlıdır." açıklamasında bulunuyor. Tavşanlı'da yıllardır leblebi ticareti ile uğraşan Kocagöz Leblebi ortaklarından İbrahim Kocagöz de, leblebiye dışardan gelen talebin kendilerini memnun ettiğini söylüyor. Yeni faaliyete geçen www.kocagoz.com.tr web adresi vasıtasıyla çok sipariş aldıklarını vurgulayan Kocagöz, ayrıca son yıllarda çeşidin artmasının da tüketiciyi memnun ettiğini kaydediyor.

Tavşanlı Belediye Başkanı Ali İhsan Çakır ise Tavşanlı Leblebisi'nin hak ettiği ölçüde tanınmamasını ulaşıma bağlıyor. Tavşanlı-Balıkesir yolunun çalışmaları tamamlandıktan sonra leblebinin daha çok tanınacağını kaydeden Çakır, ilçede düzenlenen festivallerin adını Leblebi ve Kömür Festivali olarak kutlayarak tanıtmaya çalıştıklarını vurguladı. Çevre yolunda Tavşanlı'nın kültürünü tanıtan mimari tarzda 2 katlı bina ve yanına 8 adet leblebi reyonu yapacaklarını belirten Çakır, ayrıca tüm ziyaretlerinde leblebi hediye ettiğini sözlerine ekledi.

Nohut tavının şanı=Tavşanlı

Tavşanlı'nın adının nereden geldiği ile ilgili rivayetlerin başında da yine leblebi konuşuluyor. Leblebinin nohut aşamasında iken tavlama işlemine 'tavı şanlı' denildiği, ilçe isminin de zamanla Tavşanlı'ya bu şekilde dönüştüğü rivayet ediliyor. Leblebi imalatı ise şu aşamalardan geçiyor: Kütahya, Balıkesir, Uşak ve çevre yörelerden nohutlar alındıktan sonra imalathanede tozu alınarak eleminasyon sisteminden geçirilir. Sınıflandırılan nohutlar, 150 ile 350 derece ısı arasında birer gün arayla 3 kez tavlanarak sergiye alınır. Sergide 1 ay ile 1,5 ay dinlendirilen nohut, sulama kazanlarında sulandırıldıktan sonra nemini atması için kıl çuvallarda dinlendirilir.