ÇUKURKÖY YEREL KONUŞMA ŞİVESİ VE AKSANI

 Mehmet ÖZÇİĞDEM  /Araştırmacı

Aşağıda Çukurköy Beldesi ve yöresinde günlük hayatta kullanılan kelimelerden bazıları  sıralanmıştır.Yöredeki gençlerimiz bu aksanı ve şiveyi giderek terketmesine rağmen orta yaş ve üstü halkımız tarafından halen kullanılmaktadır.

• Gözee : Güzel
• Töbosun : Tövbe olsun
• Gali : Gari, anlamında.
• Haşheşli Gözme :  Haşhaşlı Gözleme
• Tarna : Tarhana
• Deli Tandır : Odun Sobası
• Gelyon  : Geliyorum
• Gityon  : Gidiyorum
• Yapyon : Yapıyorum

• Kesyon : Kesiyorum (ve bunun gibi birçok örnekle çoğaltılabilir)
• Büber : Biber
• Kompil : Patates
• Irmızan : Ramazan
• İsmel : İsmail
• Üsen : Hüseyin
• Gayınna : Kaynana
• Boba,Buba : Baba
• Şerfe : Şerife
• İbram : İbrahim

• Gayınpeder : Kayınpeder
• Gııı : Bayanlara (seslenmek amacıyla söylenir)
• Lenn  : Erkeklere hitap ( seslenmek amacıyla söylenir)
• Dada : Çocuk
• Dada mevlidi : Çocuk mevlüdü (Çocuğun doğumundan bir müddet sonra yapılan dini tören)
• Badılcan : Patlıcan
• Kesdene : Kestane
• Bakırca : Metal kova
• İlyen  : Leğen
• Sıfra : Sofra

• Sıfraaltı : Yer sofrasının altına serilen örtü,Yaygı
• Gulü : Hindi
• Mezerlik : Mezarlık
• Ünnemek : Çağırmak
• Erkeç : Keçi
• Gemiyonuzmu : Gelmiyormusunuz (Burdaki ‘n’ harfi damaktan vurgulanacak)
• Lelebici : Leblebi  Leblebicilik işi yapan ustalara denir : bu Çukurköyde Ata mesleğidir.)
• Deze : Teyze
• Enkini : Elindeki şey veya 'onu' anlamında söylenir
• Napyon : Napıyorsun (Ne haber veya Nasılsın anlamında kullanılır)

• Gıdaa,gadaa : Kadar
• Dartvicenmi : Tartıverecekmisin
• Bizimoğlan : Öyle bir kelimedir ki açıklaması dahi zordur.Bazen yakın erkek akrabalara hitap ederken kullanılır,bazen de tanımadıklarına ‘birader,kardeş,beyefendi’ yerine geçer..
• Bizimgız : yukarudakinin değişiği
• Nigıda,negada : Ne kadar
• Gaktırıvee : İtele ,İtekle
• Vaa : Var
• Acıktan : Birazdan,biraz sonra
• Gara benizli : Esmer yüzlü
• Çapar : Sarı saçlı,sarışınlara ve renkli gözlülere denir.

• Hökümat : Hükümet
• Hinciki : Şimdiki
• Engas: Şaka,sahte
• Köv : Köy
• Goley : Kolay
• Köhaya: Kütahya
• Tavatır: Tevatür,Aşırı
• Sıpıtmak: Fırlatmak,ileriye atmak
• Gıyneşve : Hareket et,davran anlamında
• Ünnemiş : Seslenmiş,çağırmış

• Urlara : Oralara
• Burlara : Buralara 
• Ge Bure : Buraya gel
• Hişdamma : Sessiz ol.Sus! anlamında
• Eyyaha Bag : Vallaha bak ! gibi bir sözdür. (genelde bayanlar kullanır)
• Bihoş : Bir tuhaf
• Mayhoş : Ekşi
• Davşannı : Tavşanlı ilçemizin yerel ağızda söylenişi..Eskiden ‘’Kasaba’’ veya 'Bazar' denirdi. 

• Gündöndü : Ayçiçeği,çekirdek
• Lömsözlü : Dobra konuşan.(Bazende düşünmeden konuşanlara denir)
• Dee Urda,Dee ha : Taa orada
• Iscak : Sıcak
• Aha Boo: İşte bu
• Emme: Ama.Fakat
• Çekişmek: Kavga etmek
• Cereme: Ceza,Külfet
• Gayıl olmak : Razı olmak
• Sası : Yavan,Tuzsuz.

• Avare: Gevşek.İşe yaramaz
• Apışmak: Öylece kalakalmak
• Böğür,Börün: Göğüs.Gövde
• Bürünmek: Örtünmek
• Çıngırdak: Zil,Çan
• Çapıt: Çaput,Bez
• Çıkı: Mendil yada bezden Torba
• Dürü: Gelin Hediye bohçası
• Ecinni: Şeytan,Cin

• Engücü: Eninde sonunda,nasıl olsa
• Erinmek: Üşenmek
• Gaçıl: Kenara çekil
• Havas: Heves,Merak
• Hırt: Olgunlaşmamış,çiğ
• Hinci: Şimdi
• Enişber: Rençber,Çiftci
• Garın (Aşı): İşkembe Çorbası,yemeği
• Gav gibi: Hafif
• Gurna: Çeşme musluğu

• Ebeş: Çok bilmiş,Laf ebesi
• Masus: Şaka
• Mayışmak: Gevşemek
• Muzur: Aksi yaramaz,afacan çocuk
• Müdane: Minnet,Tenezzül
• Narasın: Ne arasın?..Yok,mevcut değil
• Sumsuk: Yumruk
• Süsmek: Büyükbaş hayvanların insanı boynuzuyla iteklemesi
• Şinik: Tahıl ölçeği
• Marma: Havlu (eskiler derdi,gençler pek bilmez)

• Urba: Elbise
• Yüklük: Yatak yorganın yığıldığı dolap veya yer
• Zıbarmak: Uyumak
• Emmi: Amca (yeni nesiller artık Emmi hitabını kullanmıyor)
• Goyve: Koyuver,bırakıver
• Baken: Bakayım
• Dartvicenmi: Tartıverecekmisin (pazarda)
• Alvicenizmi: Alıverecekmisiniz
• Açıvicenizmi: Açıverecekmisiniz
• Nolcek: Ne olacak

• Nigada: Ne kadar
• Mısva: Mustafa
• Sadıç: Sağdıç
• Kemkirmek : şımarmak
• Badılcan: Patlıcan
• Göveç: Güveç
• Bönelek : Konuşmadan bön bön bakana denir.
• Uluk : Bir işi beceremeyene denir.
• Samsak: Sarımsak

• Mere : Mera (otlak)
• Örtme : Eskiden kadınların başlarına giydiği koyu renkli bir çeşit yöresel örtü
• Enteri : Entari,gömlek
• Bıza: Buzağı
• Malak: Manda yavrusu
• Gatık: Katık (kurutulmuş yoğurt.eski geleneksel yiyeceklerden)
• Alma : Elma
• Yunmak : Yıkamak

• Yülütmek : Traş ettirmek
• Temmiç,Temmiş : Sahur vakti (Ramazanda)
• Üleşmek,Öleşmek : Paylaşmak
• Abuu,Aboo: Çok, aşırılığı ifade etmek için ünlem sözü.
• Anız: Biçilen buğdayın tarlada kalan köklü sapı
• An: Tarla sınırı
• Bön: Bugün.
• Berba: Beraber.

• Babıç: Ayakkabı.
• Baça: Bahçe
• Bide: Pide
• Çilte: Oturmak için yapılan küçük yer döşeği.
• Çıkı: 1. Ağızı lastikli bez torba 2. Ekmek sarılan bez parçası.
• Çorap takka: Örgü iple yapılan şapka.(Eskiden kışın genellikle çocuklar giyerdi.)
• Dabıyat: Huy.mizaç
• Dırnak gada: Çok çok az.çok küçük
• Döğen: Harman döverken hayvanların çektikleri üstü ağaç, altı çakmak taşı olan aygıt.

• Dıngılmak: Otururarak hafif yan yatmak,yana yuvarlanmak
• Fistan: Basmadan yapılan kadın elbisesi.
• Gara: Kara.Siyah
• Gursak: Boğaz.Kursak
• Göynüm: Gönlüm.
• Gıran: Salgın hastalık,Kenar
• Garannık: Karanlık.
• Garez: Kin.
• Hadibakam: Hadi göreyim.
• Hana: Hani Nerede?

• İcar: Toprak kirası.
• Köfün: Büyük sepet.
• Gıt: Kıt,Az.
• Kurdeşen: Allerji.
• Galbır: Büyük gözenekli elek.
• Kile: Buğday ölçülen 12-14 kilo alan kab.
• Gama: Ucu eğri ve sivri olan bıçak.
• Mintan: Sırta giyilen kısa elbise.
• Nacap: Nasıl?
• Narasın: Yok olduğunu üzülerek söylemek. Ne arasın     bizde ..anlamında.

• Okka: Kilenin sekizde birini ifade eden ölçü kabı.
• Paklamak: Temizlemek.
• Potin: Bot.
• Poçu: Atkı, dolak.(Düğünlerde Damat ve şağdıcın omzuna takılır)
• Peşkir: Önlük,Mendil.
• Seğitmek: Koşmak.
• Zini: Sofrada üzerine yemek konulan geniş ve yuvarlaktepsi .
• Velesbit: Bisiklet.
• Zeree: Ondan dolayı mı? Ben farketmiştim zaten ..anlamında
• Barak gafalı : Çok saçlı ve dağınık kafa

• Göveri: Sebze,yeşillik yiyecek
• Çebiç,çepiş: 1 yaşında keçi yavrusu
• Tınlamıyor: Cansız,hareketsiz
• Gocuk: Palto
• Yamani eyi osun : Oh olsun,Müstehaktır ona
• Şinik Gafalı : Koca Kafalı (Kafası büyük olan )anlamında
• Fikirsiz,Gaba fikirli : Sosyal zekası az olanlara denir.
• Mili : Misket,Bilye
• Gara Gazoz : Coca-Cola nın yöresel tabiri
• Beyaz Gazoz : Sade Gazoz

• Püsgevit: Bisküi
• İme : Emi (Tembih sözü)
• Zartlak: Şişko,Şişman
• Mıymıntı: Ağır davranan,beceriksiz
• Hassön: Hasan Hüseyin
• Yedek : Çay demliği,Su demliği anlamında
• Korcu: Köy Korucusu
• Alfat : Armutun yabanisi
• Vesayit: Vasıta,Araç
• Çay guymak : Çay koymak,(başka yörelerde çay dökmekte denir)

• Urgan : Halat
• Köstek Kırmak,Köstek Koparmak : Çocukların oynaması sırasında koşuşturması ve Tozu Dumana katması
• Sep,Sepi: Çeyiz eşyası
• Terefi : Teravih
• Alaz : Ateş,Alev
• Kukurcuk : Güvercin
• Çete gibi : Başını beceren,Zorlu,Çetin ceviz anlamında
• Kelem : Lahana 
• Öğsüz,Ögsüz: Annesiz
• Hamursuz: Bir çeşit yöresel ekmek

• Yağır: Aşırı kirlenme,Yara
• Gavgımak : Zıplamak
• Şavk: Işık,Aydınlık
• Yuğmak : yıkamak